โครงการพัฒนาเครื่องจักร เครื่องมือ และอุปกรณ์ เพื่อการผลิตระดับชุมชน (RID)

         คลองมะรุ่ยเป็นคลองที่อยู่ติดกับทะแลและป่าโกงกางจึงเป็นคลองน้ำกร่อย ตั้งอยู่ระหว่างจังหวัดพังงาและกระบี่ บนรอยเลื่อนแผนดินไหวที่ชื่อว่า รอยเลื่อนคลองมะรุ่ย ทำให้มีหาดทรายร้อนและโคลนร้อน ที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศก์  แล้วยังมีป่าชายเลนที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่งเป็นที่ตั้งของชุมชนบ้านโคกไคร หมู่ที่ 1 ตำบลมะรุ่ย อำเภอทับปุด จังหวัดพังงา แล้วได้รับการคัดเลือกจาก กรมพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย ให้เป็นหมู่บ้านโอทอปเพื่อการท่องเที่ยว (OTOP Village Champion : OVC) ในชุมชนประกอบอาชีพการเลี้ยงอาหารทะเลหลายชนิด โดยเฉพาะหอยนางรมเป็นที่มีการเพาะเลี้ยงตั้งแต่อนุบาลถึงมีขนาดใหญ่สามารถส่งขายได้ เป็นแหล่งที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศ เมื่อมีการบริโภคหอยนางรม ก็จะมีชยะจากการทิ้งเปลือกหอยนางรมที่มีปริมาณมาก ในการจัดการขยะจากเปลือกหอยนางรมก็จะมีความยุ่งยาก เนื่องจากมีปริมาณและน้ำหนักมาก ทำให้ยากต่อการจัดการ ทางชุมชนจึงทำการระดมสมองเพื่อแสวงหาแนวทางในการจัดการ แล้วได้ข้อสรุปว่าในการกำจัดจะต้องทำให้มีขนาดที่เล็กลงโดยการย่อยเปลือกหอยและจึงนำไปทิ้งได้ ซึ่งก็เป็นขยะ ทางกลุ่มผู้วิจัยจึงมีแนวคิดในการใช้ประโยชน์จากการย่อยเปลือกหอยเพื่อเพิ่มมูลค่า และรายได้ให้กับชุมชน โดยนำเขาไปผสมกับสบู่ เกลายมาเป็นสบู่ที่มีสารขัดหรือสบู่สครับผิว (Scrub) ซึ่งจำเป็นต้องใช้เครื่องย่อยเปลือกหอยนางรมที่มีความสามารถย่อยให้มีขนาดที่เล็กที่ใช้เป็นสารขัดในสบู่ได้ โดยการใช้งานไม่ยุ่งยาก ปลอดภัย และประหยัด 

จจุบันประเทศไทยได้มีการทำประมงอย่างแพร่หลายขยายมูลค่าจากธุรกิจในระดับครัวเรือนหรือธุรกิจขนาดเล็กเป็นธุรกิจขนาดกลางและขนาดใหญ่ของจังหวัดสมุทรสงคราม ถูกส่งจำหน่ายไปยังตลาดแห่งใหญ่ๆ รวมทั้งมีการรับซื้อจากแหล่งท่าเรือประมงเพื่อนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าของสินค้าและนำไปขายตามเว็บไซต์ออนไลน์เป็นธุรกิจออนไลน์ที่ปัจจุบันคนนิยมทำกันเป็นอย่างมาก แหล่งท่องเที่ยวในประเทศไทยบางจังหวัดทำเป็นผลิตภัณฑ์ของฝากจากต่างจังหวัดซึ่งทำให้ราคานั้นเพิ่มขึ้นไปอีกเท่าตัวหนึ่ง ส่วนใหญ่ผู้คนจะไม่ค่อยซื้อบริโภคปลาแป๊ะกังในรูปแบบสดเพราะเก็บรักษาได้ไม่นานปลาก็จะเน่าเสีย ซึ่งการเก็บรักษานั้นทำด้วยการนำล้างทำความสะอาดและต้องแช่เย็นทันทีและมีระยะเวลาการเก็บรักษาได้ไม่นาน ท่าเรือประมงบางแหล่งมีการติดต่อรับซื้อจากโรงงานทำน้ำปลาเป็นจำนวนหลายตันในช่วงฤดูที่ปลาชุกชุม เพื่อนำไปตุนกักเก็บไว้ทำเป็นผลิตภัณฑ์ เพราะปลาแป๊ะกังนั้นสามารถดองเค็มถูกแปรรูปไปเป็นผลิตภัณฑ์น้ำปลาได้แต่ต้องใช้ระยะเวลาดองเค็มเป็นปีๆ สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงในการแปรรูปอาหารก็คือการยกระดับมาตรฐานการผลิตและการควบคุมกระบวนการผลิตเพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพปลอดภัยต่อผู้บริโภค รวมทั้งการเพิ่มปริมาณการผลิตให้พอเพียงต่อความต้องการ ชาวบ้านในพื้นที่ดอนหอยหลอดที่ทำประมงส่วนใหญ่มีปัญหาการใช้แรงงานคนในการขอดเกล็ดปลา เนื่องจากปลาแป๊ะกังเป็นปลาเนื้ออ่อนนิ่มและเกล็ดอ่อน ทำให้ต้องขอดเกล็ดปลาออกด้วยมือเท่านั้น และยังไม่มีเครื่องจักรในการขอดเกล็ดปลาออก (ในท้องตลาดมีแต่เครื่องขอดเกล็ดปลาเนื้อแข็ง เช่น ปลานิล ปลาช่อน เป็นต้น เท่านั้น) กลุ่มวิสาหกิจชุมชนจึงมีความคิดอยากได้เครื่องขอดเกล็ดปลาแป๊ะกังที่อำนวยความสะดวกในการผลิตได้อย่างรวดเร็ว 

โครงการมีแนวคิดในการแก้ปัญหาวิกฤตความเชื่อมั่นของผู้บริโภคต่อการรับประทานหอยนางรม โดยการออกแบบและสร้าง เครื่องล้างและบำบัดสิ่งปนเปื้อนหอยนางรม สำหรับมอบให้ สหกรณ์ผู้เลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่งสุราษฏร์ธานี บ้านเลขที่  85 หมู่ 2 ตำบลตะเคียนทอง อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี 84160 ซึ่งมีจำนวนสมาชิก 1,200 คน  นำไปใช้งานจำหน่ายหอยนางรมสด ริมทาง (Street Food) และจัดจำหน่ายบริเวณหน้าร้านอาหารทะเลทั่วไปโดยออกแบบโครงสร้างให้สะดวกต่อการเข็นและพับเก็บใช้งาน โดยภายในนวัตกรรม เครื่องล้างและบำบัดสิ่งปนเปื้อนหอยนางรม ประกอบด้วยการนำหอยนางรมมาล้างภายในด้วยน้ำทะเลสะอาดโดยไม่ใช้สารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสภาพแวดล้อม รวมถึงมีการดึงเมือกของเสียด้วยโปรตีนสกิมเมอร์ และที่สำคัญน้ำผ่านการใช้งานยังสามารถบำบัดนำไปใช้อีกด้วยทั้งนี้หอยนางรมที่ผ่านการล้างด้วยเครื่องล้างและบำบัดสิ่งปนเปื้อนหอยนางรม ยังเพิ่มความมั่นใจโดยการนำไปตรวจสอบด้วยสถาบันที่น่าเชื่อถือ ทั้งนี้นวัตกรรมดังกล่าวจะ ช่วยสร้างความมั่นคงให้ผู้ผลิตและ สร้างคุณภาพชีวิตให้ผู้บริโภค ส่งผลดีต่อเศรษฐกิจของจังหวัดและประเทศในภาพรวม 

ผู้พัฒนา